sewage well

چاه فاضلاب چیست و به چه منظور ساخته می شود

چاه گودالی معملا استوانه است که در زمین کنده می شود و برای مقاصد مختلفی مثل دفع مواد سمی و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از قدیمی ترین راه کارهایی که انسان از همان سال های نخست یکجا نشینی به وجود آن نیاز پیدا کرد بودن یک چاه برای دفع فاضلاب های ایجاد شده توسط انسان و سایر محوانات بود تا کنون نیز جهت ادامه بقای خود از آن استفاده می کرد،

با پیشرفت علم و مشکلات چاه های فاضلاب سنتی فکر ابداع سیستم تخلیه فاضلاب خانگی  (اگو) در سر متخصصان افتاد و موجب بهبود بهداشت محیطی خانواده ها گشت و رفته رفته چاه ها جای خود را در خانه های مردم از دست داد ولی اکنون نیز در بسیاری از شهر ها و کشور های جهان از چاه فاضلاب جذبی یا همان چاه فاضلاب سنتی برای دفع پسماندها استفاده می کنند.

بنابراین همچنان خدماتی چون حفر چاه فاضلاب، تخلیه چاه و لایروبی چاه فاضلاب در تهران و دیگر شهرها و روستاهای ایران توسط شرکت های خدمات ساختمانی ارائه می گردد.

دلایل حفر چاه فاضلاب

  • عدم جذب نامناسب چاه قدیمی و پرشدن مداوم آن
  • خطر ریزش چاه قدیمی و کهنه که در این مرحله چاه قدیمی به صورت کامل پرشده و چاه جدید در قسمت دیگری حفر میشود.
  • ایجاد ساختمان جدید که نیاز به حفر چاه فاضلاب جدید است.
  • در مواقعی که یک چاه برای ساختمان کفایت نمی کند و نیاز به حفر چاه جدید می شود.
  • بالا زدن ناگهانی چاه به دلیل راهیابی چاهای مجاور و حوضچه های آبی به چاه

انواع چاه فاضلاب

در حال حاضر انواع مختلفی از سیستم های حفر چاه فاضلاب و نحوه ساخت آنها در جهان مورد استفاده قرار می گیرد، حفر چاه جذبی از مهمترین آنهاست که در کشور ما نیز به دلیل اینکه اکثر مناطق کشور از زمین های خشک و با حوضچه های آبی در عمق زیاد بهره می برند استفاده می شود ولی بطور کلی می توان انواع چاه فاضلاب را به موارد زیر تقسیم بندی کرد:

  1. چاه فاضلاب جذبی
  2. مخزن سپتیک (Septic tank)
  3. چاه فاضلاب پلی اتیلنی
  4. چاه های سپتیک چند جذبی

sewage-systems

چاه فاضلاب جذبی

این مدل چاه از ابتدایی ترین مدل های چاه فاضلاب در دنیا می باشد که به دلیل سادگی کار آن زیاد استفاده می شود.این گونه چاه از اجزای مختلفی ساخته شده است که مهمترین آنها عبارت اند از : دال آجری یا بتنی سر چاه ، گدان چاه ، طوقه ، میله چاه و انباره پایین آن و لوله هواکش

این نوع چاه بر مبنای جذب از محیط اطراف کار می کند. به عبارت دیگر این نوع چاه برای آنکه کارایی خود را نشان دهد باید آب موجود در آن توسط دیواره جذب شود. برای استفاده از این نوع چاه (چاه جذبی) باید به جنس خاک و نوع زمینی که در آن اهداث می شود توجه فروان کرد. برای این که چاه جذبی آب و فاضلاب را به خوبی جذب کند باید جنس خاک آن نفوذ پذیر باشد و به عبارتی جاذب آب باشد.

حفر چاه جذبی را در خاک رس و زمین های حاوی خاک رس زیاد مناسب نیست؛ زیرا رس آب را به خوب جذب نمیکند و آب و فاضلاب درون چاه خیلی سریع انباشته می شوند و چاه به سرعت پر خواهد شد و نیاز به تخلیه چاه پیدا می کنید ،هچنین زمین هایی که دارای خاصیت باتلاقی بوده یا سطح آب زیر زمینی بالا باشد. زمینهای حاوی شن و ماسه و یا خرده سنگ برای حفر چاه جذبی مناسب هستند . شن و ماسه به خاطر وجود حفرههای ریز بین ذرات آن، آب را به خوبی جذب می کند.

گلوه و میله چاه فاضلاب

مقنی باید گلوه ای به قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر ایجاد کند که سطح لایه نفوذ پذیر خاک بیشتر شود . در مرحله اول شروع به حفر میله چاه فاضلاب می کند که بسته با نیاز و سطح آب زیر زمینی متغیر باشد و بین 5 تا 10 متر انجام می شود که البته بهتر است جهت کاهش اثرات منفی حفر چاه بر سازه ساختمان همواره حداقل عمق میله ۶ متر باشد.

چاه فاضلاب جذبی

ایجاد انباره چاه فاضلاب

در انتهای میله چاه و وقتی که به حاک شنی و جاذب خوبی رسیدیم تونل هایی به دو طرف چاه حفر می شود که فضای انتهای چاه را تشکیل می دهد و بصورت گنبدی شکل ساخته می شود علت آن هم این است که این کار در کف چاه باعث افزایش حجم چاه، محل دفع فضولات و افزایش جذب آب و جداسازی فضولات از آب می شود . انباره چاه به خاطر سطح تماس زیادی که با آب دارد باعث افزایش جذب آب در زمین میشود.

لازم بذکر است حتما باید آب باران و سطحی از چاه فاضلاب انسانی جدا بوده و بهتر است حد الامکان چاه مربوط به آب باران بصورت جداگانه احداث شود و یا به بیرون از خانه و در سطح زمین هدایت شود.

حجم انباره چاه جذبی بستگی به میزان نفوذ پذیری خاک محیط، عمر چاه، تعداد حمام ها و سرویس بهداشتی های ساختمان و تعداد نفرات ساکن در ساختمان دارد..

برای یک ساختمان با عمر طراحی چاه حداقل ۱۵ سال و جمعا ۳ سرویس بهداشتی  در هر آپارتمان به ازای هر نفر ساکن ۸/۲ متر مکعب انباره مورد نیاز است.یعنی برای ۵ واحد بزرگ و ۳۰ نفر ساکن در ساختمان  بر اساس محاسبات حجم انباره چاه ۸۴ متر مکعب برای حداقل ۱۵ سال کافی است.

طوقه-چینی

ساخت طوقه چاه

پس از اتمام کندن انباره چاه نوبت به ساخت طوقه ابتدای چاه می رسد که ابتدای سر میله چاه در حدود 2 متر از سطح زمین را لبه ای مخروطی شکل به صورت آجرچینی با ملات ماسه و آهک که در برابر آب مقاوم است درست می کنند یا از طوقی های پیش ساخته بتنی (کَوَل) استفاده می کنند که درجه اطمینان بالاتری دارند.

این لبه مخروطی در نزدیکی سطح زمین به 30 سانتی متر می رسد. در ساخت طوقه چاه بایستی از یک فرد ماهر و باتجربه استفاده کرد و تا در نهایت دقت و ظرافت ساخته شود تا از فرو ریختن آن جلوگیری شود.

گلدان چاه جذبی

نصب گلدانی و دال در سر چاه جذبی

آب در عین نرمی، قدرت تخریب قابل توجهی دارد و از آنجایی که آب قدرت تخریب بسیار بالایی دارد، جهت جلوگیری از برخورد آب فاضلاب با طوقه و میله، مقطعی مخروطی در دهانه چاه قرار می دهند. که جنس آن می تواند سفالی و یا بتنی و حتی پلاستیکی باشد.

پس از نسب گلدان چاه برای جلوگیری از آسب دیدن گلدان و سر چاه که در عمق 0/5 متری از سطح زمین قرار دارد روی آن را با دال بتنی می پوشانند تا به دهانه چاه آسبی نرسد.

نصب هواکش برای چاه

پس از پایان کار و قبل از بستن درب آن برای تخلیه هوا و گازهای موجود در آن و برای آنکه این گازها به داخل ساختمان منتقل نشود و همچنین تخلیه فاضلاب در چاه بدون فشار صورت گیرد در کنار آن یک لوله هواکش چاه قرار داده می شود که ارتفاع آن از سطح چاه باید حداقل یک متر باشد تا عمل مکش به درستی صورت گیرد و سر آن نیز باید با یک زانویی و توری در جهت پایین قرار گیرد تا از ورود و خروج حشرات و آب جلوگیری شود.